Mycelium: het immuunsysteem van de paddenstoel

[2 min leestijd]

Elke dag wandelen we over de aarde en kijken we naar de wereld om ons heen. Maar sta je er wel eens bij stil dat er nog een hele wereld bestaat onder onze voeten? En dat je met elke stap die je zet over een immens schimmel netwerk loopt?

Kleine witte draadjes vormen samen het mycelium van de paddenstoel. Dit is een ongelofelijk intelligent organisme dat voor zowel de aarde als voor de mens kan zorgen voor vele gezondheidsvoordelen. Wat is mycelium? En wat doet het voor de paddenstoel zelf, het ecosysteem en de gezondheid van de mens?

In dit artikel leggen we je het allemaal uit.  

Het netwerk onder onze voeten

Een paddenstoel, of beter gezegd het vruchtlichaam van een paddenstoel, lijkt klein. Soms zo klein dat hij plat onder je schoenzool belandt. Maar dit vruchtlichaam is enkel het spreekwoordelijke topje van de ijsberg.

Het echte (net)werk bevindt zich namelijk op een voor ons onzichtbaar terrein. Diep in de aarde. Daar huizen miljoenen kleine witte fragiele draadjes die samen een krachtig organisme vormen: mycelium.  

Het kan zich kilometers ver verspreiden. In Oregon is zelfs een netwerk van de honingzwam gevonden die een spanwijdte heeft van maar liefst 890 hectare.   

De levenscyclus van paddenstoelen

Paddenstoelen hebben een levenscyclus die bestaat uit 3 fasen: 

1. Sporen  

2. Mycelium  

3. Vruchtlichaam 

Deze cyclus is te vergelijken met die van een appelboom: eerst is er een pitje (spore), daar groeit de boom uit (mycelium) en wanneer de tijd en de vrucht rijp is, groeit er een appel aan de boom (vruchtlichaam) die weer nieuwe pitjes (sporen) maken. En zo ontstaat er een oneindige cyclus.

Het vruchtlichaam en de sporen zijn tijdelijk, ze groeien en sterven weer. Het organisme daarentegen kan maanden, jaren en soms wel eeuwen voort blijven bestaan en in gunstige omstandigheden kan het vruchtlichamen creëren waardoor de cyclus steeds weer wordt hernieuwd.  

Wood Wide Web

Mycelium wordt ook wel eens het ‘Wood Wide Web' genoemd. Het netwerk zorgt er namelijk voor dat bomen met elkaar kunnen communiceren.

Via het dradenstelsel kunnen de bomen elkaar helpen door middel van het uitwisselen van informatie en voedingsstoffen, het geven van waarschuwingen wanneer er insecten (of andere vijanden) dreigen aan te vallen en ze kunnen ongewenste planten-buren wegjagen door giftige stoffen te verspreiden door het netwerk. 

Symbiose tussen mycelium en het plantenrijk

Naast dat bomen met elkaar kunnen communiceren via het netwerk, hebben 92% van de planten ook een samenwerkingsverband met mycelium. Dit wordt ook wel symbiose of mycorrhiza genoemd waarbij zowel de plant als het schimmelnetwerk elkaar nodig hebben om te blijven leven.

Zo absorbeert het schimmelnetwerk bijvoorbeeld essentiële mineralen uit de aarde en schenkt deze aan zijn planten-buren die in ruil daarvoor weer vormen van suikers teruggeven aan het schimmelnetwerk. Zo voeden zij elkaar.

Uit onderzoek komt naar voren dat mycelium fosfor, water, stikstof, koolstof en afweerstoffen kunnen transporteren van de ene plant naar de andere. Mycelium is op zijn beurt ook weer een voedingsbron voor insecten en ongewervelden waardoor het ecologische cirkeltje rond is.  

Mycelium als immuunsysteem

Om een vruchtlichaam te kunnen creëren, moet het mycelium hard aan het werk. Zo moet het zorgen dat alle benodigde voedingsstoffen aanwezig zijn en moet het eventuele vijanden uit kunnen schakelen. Het mycelium heeft hierin de functie van immuunsysteem die zorgt dat de paddenstoel gezond blijft. Maar dat niet alleen!

Naast dat het mycelium beschikt over een immuunsysteem voor zijn eigen gezondheid, zorgt het ook voor de gezondheid van het omringende ecosysteem. Het organisme krijgt dus te maken met allerlei uitdagingen.

Om zichzelf te beschermen ontwikkelt het mycelium allerlei metabolieten en enzymen, welke voor ons als mens ook interessant zijn. De metabolieten en enzymen kunnen een immunomodulerende werking hebben en kunnen hierdoor een bijdrage leveren aan vele verschillende ziekten en aandoeningen.   

Controversie over gecultiveerde mycelium

Er bestaan veel controversiële berichten over de al dan niet aanwezige gezondheidsvoordelen. Mycelium wordt vaak commercieel gecultiveerd op graansoorten zoals sorghum of bruine rijst. Het netwerk doordrenkt het graansubstraat en gebruikt dit als voedingsbodem.

Wanneer het mycelium moet worden geoogst is het, vanwege de vermenging van de twee, niet mogelijk om het graansubstraat in zijn geheel te verwijderen. Dit zorgt ervoor dat er in de supplementen met mycelium ook altijd wat substraatresten achterblijven. Er wordt dan vaak gewaarschuwd dat dit enkel als een soort vulmiddel gezien mag worden en dat je kunt fluiten naar de beoogde gezondheidsvoordelen.

Onderzoek naar gecultiveerde mycelium 

Paul Stamets, mycoloog, ondernemer en autodidactisch spreker die voor het grotere publiek doorbrak met zijn TED Talk “6 ways mushrooms can save the world”, is één van de grote paddenstoel pioniers van onze planeet. Hij gelooft met hart en ziel in de helende kracht van mycelium en heeft ervoor gezorgd dat er een onafhankelijk onderzoek plaatsvond naar gecultiveerde mycelium.  

Gezondheidsvoordelen gecultiveerde mycelium 

Uit dit onderzoek kwamen de volgende interessante punten naar voren: 

• Mycelium zou “zeer krachtig zijn voor de activering van de immuun celfunctie” 
• Het gefermenteerde bruine rijst substraat bleek, ook wanneer het werd gescheiden van het mycelium, zeer actief te zijn in de ondersteunding van de immuunfunctie 
• Zowel het zuivere mycelium als het gefermenteerde rijstsubstraat hebben unieke doch complementaire gezondheidsvoordelen  
• De immunomodulerende gezondheidsvoordelen die paddenstoelen kunnen bieden komen niet enkel van bèta-D-glucanen maar zijn afkomstig uit een enorm breed spectrum aan bestanddelen uit de gehele paddenstoel (dus: mycelium + vruchtlichaam) 

Uit onderzoek naar de gezondheidsvoordelen van mycelium komen de volgende punten naar voren:  

• Toename aan lichaamseigen protectieve immuun cellen  
• Activering van witte bloedlichaampjes ter bevordering van het immuunsysteem  
• Regulering van immuun cellen voor een gebalanceerde immuunrespons 

Conclusie 

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen zijn er gegronde, wetenschappelijk onderbouwde aanwijzingen dat mycelium een bijdrage kan leveren aan zowel de gezondheid van de aardbodem, als voor de gezondheid van de mens. In een eerder blog echter, kun je lezen dat, wanneer je het als supplement wil gebruiken, je nog steeds goed op moet letten met welk merk je kiest. Een goede kwaliteit en transparantie over het cultivatieproces is hierin key! 

Bij de Medic Mushrooms Shop vind je al onze favoriete medicinale paddenstoel supplementen als het gaat om hoogwaardige kwaliteit en transparantie voor een betaalbare prijs.